Wat ik hiermee bedoel is dat er in onze samenleving vaak etiketten worden geplakt en dat er daarna niet meer verder wordt gekeken. Wanneer wij ons heel erg ergeren aan bepaalde acties van iemand, plakken we vaak een etiket op deze persoon. Zo noemen we iemand bijvoorbeeld een DRIFTKOP of een BETWETER, wanneer we zijn/haar gedrag irritant of onacceptabel vinden.
Terwijl er ook situaties te bedenken zijn waarin het juist heel fijn is om bijvoorbeeld een BETWETER in de groep te hebben. Wanneer het brandalarm afgaat en er veel rook en een sterke brandlucht is op school, is het juist heel fijn dat “BETWETER MARIEKE” meteen het voortouw neemt en iedereen vertelt dat zij weet hoe je het snelste naar buiten kunt komen.
Dus in de ene context (een normale dag op school) vinden kinderen Marieke een vervelende BETWETER en OPSCHEPPER als ze steeds het als eerste het antwoord wil geven, maar in de andere context (brand op school) zijn ze juist heel blij met betweterige en opschepperige Marieke. De kwaliteiten die Marieke ALTIJD heeft, zijn de ene keer dus heel fijn en de andere keer heel vervelend in de beleving van anderen.
Als we onze kinderen leren om op deze ‘ruimere’ manier naar elkaar te kijken, zullen er minder irritaties en ruzies zijn en zullen minder kinderen ongelukkig worden, omdat ze geen etiket meer opgeplakt krijgen. Ook zullen kinderen hun eigen karaktereigenschappen beter kunnen accepteren, omdat ze in gaan zien dat elke eigenschap (elk etiket) kwaliteiten heeft, je moet ze alleen wel willen en kunnen zien.
MOOI HULPMATERIAAL
Om te oefenen met dit ‘ruimere kijken’ heb ik hele mooie kaarten gevonden van Helen Purperhart. De officiële naam van de kaarten is Kindercoaching Kaarten, Spelen met etiketten en kwaliteiten. Persoonlijk vind ik het een hele leuke en fijne manier om kinderen te leren om de kwaliteiten te zien onder de verschillende ‘etiketten’. Uiteraard zijn sommige etiketten best positief, Wijsneus, Bezig Bijtje, Goedzak, Grapjas, maar ze worden alleen geplakt als er een mate van irritatie is bij de andere partij. Dus in de basis zal niemand blij zijn met zo’n etiket. Behalve wanneer zoveel mogelijk kinderen en volwassenen inzien dat er onder elk etiket ook kwaliteiten zitten.
En daarbij kunnen de kaarten van Helen Purperhart heel goed helpen. Door te onderzoeken waar het etiket mee te maken heeft en wat de impact is van het gedrag dat het kind vertoont, gaat het zien of het met dit gedrag wel het gewenste resultaat bereikt. Daarnaast krijgt het kind zicht op zijn/haar kwaliteiten en krijgt het dankzij de tips en vragen op het kaartje de mogelijkheid om nieuwe kwaliteiten te ontwikkelen.
EEN PAAR VOORBEELDEN
Een LOPMPERIK reageert wel bot, maar laat daarmee wel eerlijkheid en lef zien door zijn waarheid te vertellen (kwaliteiten). Een STIJFKOP, die blijft vasthouden aan zijn mening, laat volharding en eigenwijsheid zien als hij ergens in gelooft. Een BAASSPELER is heel doelgericht bezig als hij een situatie controleert. Hij zet verantwoordelijkheid en enthousiasme in als hij de leiding neemt.
Behalve inzicht in de kwaliteiten die schuil gaan achter de verschillende etiketten, geeft Helen Purperhart ook tips aan de ‘etiketkrijger’ hoe hij/zij de irritatie bij de ander zou kunnen voorkomen. De ‘etiketgever’ krijgt tips om anders om te gaan met de kwaliteit en de vraag of hij/zij wat van deze kwaliteit zou kunnen overnemen.
De LOMPERIK krijgt bijvoorbeeld de tip: “Maak voorzichtig je mening kenbaar. Zeg iets vriendelijks tegen de ander.” Degene die iemand lomperik noemt, krijgt de tip: “Geef aan dat je naast zijn directheid ook vriendelijkheid op prijs stelt. Durf jij direct te zijn?” De BAASSPELER krijgt de tip “Houd rekening met anderen en overleg wat je wilt doen. Werk samen en houd je aan afspraken.” Degene die het etiket heeft geplakt krijgt de tip: “Kom voor jezelf of en geef aan hoe jij graag wilt dat het gaat. Wanneer neem jij de leiding?”
DE TOEKOMST
Wat zou het mooi zijn als steeds meer mensen (volwassenen en kinderen) achter irritant gedrag een mooie kwaliteit kunnen zien. Hoewel ik moet toegeven dat het best moeilijk is om altijd een kwaliteit te herkennen. Heb jij last van bepaald steeds terugkerend irritant gedrag en lukt het niet om hier een kwaliteit in te zien/vinden? De kaarten van Helen Purperhart kunnen je misschien helpen of neem contact met mij op, ik denk graag met je mee.